scutum

E Victionario
Solum scutum Latine
ab hac subpagina tractatur.
Vide etiam s.v. Scutum.

Latine[+/-]

Scutum Romanum (reconstructio)
Tria scuta reconstructa

Appellatio pronuntiatusque[+/-]

scūtumAPI: /ˈskuːtum/(classice)
Syllabificatio phonetica: scū·tum — morphologica: scut-um

Formae aliae[+/-]

Notatio[+/-]

← Graeca Antiqua: σκῦτος

Nomen substantivum[+/-]

scūt|um, -ī neut.

  1. (Mil.) genus armorum figura quadrata oblonga, quod laeva gestatur ad protegendum corpus, ex assibus confectum valvarum instar.
  2. (Translatē) auxilium, praesidium

Declinatio[+/-]

n. sing. plur.
nom. scūtum scūta I
gen. scūtī scūtōrum II
dat. scūtō scūtīs III
acc. scūtum scūta IV
abl. scūtō scūtīs VI
voc. scūtum scūta V

Dictiones collatae[+/-]

Dictiones derivatae[+/-]

Composita

Translationes[+/-]

Genus armorum figura quadrata oblongadilatare ▼
Genus armorum figura quadrata oblongacollabi ▲
Auxilium, praesidiumdilatare ▼
Auxilium, praesidiumcollabi ▲

Discretiva

scutum dictio est in variis linguis:

Formae affines[+/-]

Latine[+/-]

Proprietates grammaticales[+/-]

Forma Modus flexurae originis
scūtum casus accusativus singularis substantivi scūtus
scūtum casus accusativus singularis substantivi scūtum
scūtum casus vocativus singularis substantivi scūtum

Appellatio pronuntiatusque[+/-]

scūtumAPI: /ˈskuːtum/(classice)
Syllabificatio phonetica: scū·tum — morphologica: scut-um

Loci[+/-]

Marcus Terentius Varro
116-27 a.C.n.		M. Tullius Cicero
106-43 a.C.n.		Titus Livius
-58…+17		P. Ovidius Naso
-42…+18		Petronius Arbiter
ca. 14-66		C. Plinius Secundus
23-79		M. Fabius Quintilianus ca. 35-100Marcus Valerius Martialis
40-103		Decimus Iunius Iuvenalis
100-128		Aulus Gellius
ca. 130-170		Isidorus Hispalensis
560-636		Hildegardis Bingensis
1098-1179		Franciscus Petrarca
1304-1374		Iordanus Brunus Nolanus
1548-1600
class.class.class.class.IIIIIIIIVIIXIIXIVXVI

Latinitas Romana

class. (opus 47-45 a.C.n.)

  • Appellandi partes sunt quattuor, e quis dicta a quibusdam provocabula, quae sunt ut quis, quae; vocabula ut scutum, gladium; nomina ut Romulus, Remus; pronomina ut hic, haec. —De lingua Latina Varronis [1]

class. (45 a.C.n.)

  • Militiam vero — nostram dico, non Spartiatarum, quorum procedit ad modum acies ac tibiam, nec adhibetur ulla sine anapaestis pedibus hortatio —, nostri exercitus primum unde nomen habeant, vides; deinde qui labor, quantus agminis: ferre plus dimidiati mensis cibaria, ferre, si quid ad usum velint, ferre vallum (nam scutum gladium galeam in onere nostri milites non plus numerant quam umeros lacertos manus: arma enim membra militis esse dicunt; quae quidem ita geruntur apte, ut, si usus fuerit, abiectis oneribus expeditis armis ut membris pugnare possint). —Tusculanae disputationes Ciceronis [2]

class.

  • Secunda classis intra centum usque ad quinque et septuaginta milium censum instituta, et ex iis, senioribus iunioribusque, viginti conscriptae centuriae. Arma imperata scutum pro clipeo et praeter loricam omnia eadem. —Ab urbe condita Titi Livii [3][4]

class. (versio II, 17/18 p.C.n.)

  • ter tonuit sine nube deus, tria fulgura misit.
credite dicenti: mira sed acta loquor:
a media caelum regione dehiscere coepit:
summisere oculos cum duce turba suo.
ecce levi scutum versatum leniter aura
decidit: a populo clamor ad astra venit. —Fasti Ovidii Nasonis [5][4]

saec. I.

  • Si quid ab illa petii, nunquam mihi negatum; fecit assem, semissem habui; quicquid habui, in illius sinum demandavi, nec unquam fefellitus sum. Huius contubernalis ad villam supremum diem obiit. Itaque per scutum per ocream egi aginavi, quemadmodum ad illam pervenirem: scitis autem, in angustiis amici apparent. —Satyricon T. Petronii Arbitri [6][4]

saec. I.

  • et quisquis primus instituit, cunctanter id fecit: laevis manibus latentibusque induit, cum, si honos securus fuisset, dextra fuerit ostentandus. quodsi inpedimentum potuit in eo aliquod intellegi, etiam serioris usus argumentum esset: maius in laeva fuisset, qua scutum capitur. est quidem apud eundem Homerum virorum crinibus aurum inplexum; ideo nescio an prior usus feminis coeperit. —Naturalis historia Plinii [7][4]

saec. I.

  • Rarum est ut oculis subicere contingat, ut fecit C. Iulius: qui cum Heluio Manciae saepius obstrepenti sibi diceret: «iam ostendam qualis sis», isque plane instaret interrogatione qualem tandem se ostensurus esset, digito demonstrauit imaginem Galli in scuto Cimbrico pictam, cui Mancia tum simillimus est uisus: tabernae autem erant circa forum ac scutum illud signi gratia positum. —Institutio oratoria Quintiliani [8][4]

saec. I.

  • Haec, quae saepe solet vinci, quae vincere raro,
Parma tibi, scutum pumilionis erit. —Apophoreta M. Valerii Martialis [9][4]

Latinitas postclassica

saec. II.

  • curandum in primis ne magna iniuria fiat
  • fortibus et miseris. tollas licet omne quod usquam est
  • auri atque argenti, scutum gladiumque relinques.
  • [et iaculum et galeam; spoliatis arma supersunt.]
  • quod modo proposui, non est sententia, verum est;
  • credite me vobis folium recitare Sibyllae. —Saturae D. Iuni Iuvenalis [10][4]

saec. II.

  • Verba Q. Claudi, quibus pugna ista depicta est, adscripsi: Cum interim Gallus quidam nudus praeter scutum et gladios duos torque atque armillis decoratus processit, qui et viribus et magnitudine et adulescentia simulque virtute ceteris antistabat. —Noctes Atticae A. Gellii [11][4]

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

  • Clipeus est scutus maior, dictus ab eo quod clipet, id est celet, corpus periculisque subducat, ἀπὸ τοῦ κλέπτειν. Oppositus enim sua defensione ab hastis et iaculis corpus munit. Clypeus autem peditum est, scutus equitum. Scutum appellatum eo quod a se excutiat telorum ictum. Ut enim telis resistatur, clipeus antefertur. Umbo scuti pars media est, quasi umbilicus. Ancile vocatur scutum breve et rotundum. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis [12][4]

saec. XII.

  • In medio autem horum sol locatur, quoniam ipse quasi princeps aliorum est, super se planetarum duorum defensionem, velut scutum contra superiorem ignem habens; sub se vero aliorum duorum substentationem tam sui quam lunae retinens. —Liber divinorum operum simplicis hominis Hildegardis [13][4]

Latinitas humanistica

saec. XIV.

  • Est id ferme usitatum, ut militis filius miles sit; non potest enim nisi quam habeat hereditatem filio pater dare: arcum, scutum, gladium et bellum et, quod ludum conficit, auro tincta calcaria. —De remediis utriusque fortune Petrarcae [14][4]

Latinitas nova

saec. XVI.

  • Tertium heroico aspectu virgo hastam habens in dextera, ad cuius pedes involuti sunt dracones duo, ad sinistram vero scutum aegidis simulacrum in thorace ac pectore gerens insculptum. —De imaginum compositione Iordani Bruni [15][4]

Fontes

  1. ↑ Marcus Terentius Varro - De lingua Latina. Liber octavus p. 45 — scutum
  2. ↑ Marcus Tullius Cicero - Tusculanae disputationes. (The Latin Library): Liber secundus. XXXVII [37] — scutum
  3. ↑ 3.0 3.1 Titus Livius - Ab urbe condita - libri CXLII. (The Latin Library): Liber I, caput 43, [4] — scutum
  4. ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 Vicicitatio: scutum.
  5. ↑ 5.0 5.1 Publius Ovidius Naso - Fasti (versio II, 17/18). (Bibliotheca Augustana): Liber tertius, Martius, versus 373 — scutum
  6. ↑ 6.0 6.1 T. Petronius Arbiter, Satyricon - quae supersunt (apud Guilielmum Vande Water, Trajecti ad Rhenum MDCCIX). Cap. LXI. — scutum
  7. ↑ 7.0 7.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Universitas Turicensis, Liber 33, cap. 4, [13] — scutum
  8. ↑ 8.0 8.1 Marcus Fabius Quintilianus, Institutionis oratoriae libri XII. (Teubner, Lipsiae MDCCCLIV). Liber sextus, III. [38] — scutum
  9. ↑ 9.0 9.1 Marcus Valerius Martialis - Apophoreta (Epigrammata liber XIV). (Bibliotheca Augustana): Liber quartus decimus. CCXIII, versus 2 — scutum
  10. ↑ 10.0 10.1 Decimus Iunius Iuvenalis, Saturae. (Ed. brevique adnotatione critica instr. W. V. Clausen, Oxford 1959). Satura VIII, versus 123 — scutum
  11. ↑ 11.0 11.1 Aulus Gellius, Noctes Atticae libri viginti. (Peter K. Marshall, Oxonii MCMLXVIII). Liber nonus. Capitulum XIII, [7] — scutum
  12. ↑ 12.0 12.1 Isidorus Hispalensis - Etymologiarum libri XX. (Bibliotheca Augustana):  Liber XVIII. Caput VII. [1] — scutum
  13. ↑ 13.0 13.1 Hildegardis Bingensis - Liber divinorum operum simplicis hominis. Patrologia Latina, J.-P. Migne. Parisiis 1882, Tomus CXCVII. (Universitas Turicensis): Pars prima. Visio quarta, XXII — scutum
  14. ↑ 14.0 14.1 Franciscus Petrarca (Italice: Francesco Petrarca) - De remediis utriusque fortune. (Universitas Turicensis): Liber I. 48: [De titulis bellorum militia et ducatu] — scutum
  15. ↑ 15.0 15.1 Iordanus Brunus Nolanus (Italice: Giordano Bruno) - De imaginum compositione (Universitas Turicensis): Cap. VII. [Palladis imago seu Minervae] — scutum
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=scutum&oldid=214869"